كاریگهرییا سیمبولیزما ئایینی د دهقێن ئهدهبی دا
ڕۆمانا (پیرهمێر و دهریا) وهك نموونه
على جبين الشمس أكتب كلماتي
على جبين الشمس أكتب كلماتي
(1)
حياتي
منذ
أن دخلتِ حياتي
صار
للسماء نجم و كوكب
و
صارت الحدائق
-في
حَيّنا القديم-
تورق
و تعشب
........................................
(2)
قلم الشاعر
كيف
أكتب عن ذكريات القمرْ؟
كيف
أكتب عن قطرات المطرْ؟
كيف
أكتب عن حبيبتي...
وقلمي
قد إنكسرْ؟!
....................
(3)
رفيقة العمر
هل
تعلمين يا رفيقة العمرْ
عندما
أبوح باسمكِ
ينزل
من مكانه القمرْ
وتنزرع
على لساني
شجرة
صنوبرْ
يفيض
الحنين في أحشائي
كأنه
نهرٌ تدفق وانهمرْ
................
(4)
دعوة
هل
تقبلين دعوتي هذا المساء
هل
تقبلين...
يا
أجمل النساء
وأحلى
النساء
سوف
نرقص قليلاً
ونتناول
ما تيسر من الشعر!
ونشربُ
من ضوء القمر كأسَ وفاء
...........
بيار
قَرَني
نشرت في مجلة (زى بادينان) في عددها 22.
من ژی ماف ههیه ل زانكۆیێ بخوینم
من ژى ماف هەيە ل زانكۆيێ بخوينم
مە ل كوردستانێ چەندين جۆرێن قوتابخانەيان هەنە ژ بلى قوتابخانەيێن ئاسايي، ل ژێر چەندين ناڤ و نيشانان و هەمى خۆدان ماف و تايبەتمەندييێن خۆ نە چونكى هەمى وەك ئێك و بێ جودايى ياسا و ڕێباز و پێزانينێن ئێك حكومەت -كو ئەو ژى حكومەتا هەرێما كوردستانێ يە- پەيڕەو دكەن.
ئەڤجا د ئەنجامدا دەمێ ئەڤ قوتابييە خواندنا خۆ يا ئاسايى ل قوتابخانەيێن خۆ تەمام دكەن ل دويڤ ئەوان مەرجێن پێشوەخت بۆ هاتينە دانان و حەز دكەن بەردەوامييێ بدەنە پێڤاژوويا خواندنا خۆ ئێكەم هزر بۆ دهێت ئەوە كو ل ئێك ژ كۆليژ يان پەيمانگەهێن حكومەتا هەرێما كوردستانێ بهێنە وەرگرتن ئەوێن سەر ب وەزارەتا خواندنا بلند و توێژينەوەيێن زانستى ڤە.
وەزارەتا خواندنا بلند و توێژينەوەيێن زانستى سالانە ل دويڤ تەكنينك و ميكانيزمێن تايبەت كورسييێن خواندنێ بۆ ئەوان قوتابييان دابين دكەت و هەر قوتابييەك ل دويڤ حەزا خۆ و ل دويڤ تێكڕايێ ئەوى ئەنجامێ ب دەست خۆ ڤە ئيناى دهێتە وەرگتن بێى جودايى و ل ئەڤان سالێن داوييێ ب سيستەمەكێ گەلەك جوان و ڕێك و پێك كو ب ناڤێ زانكۆ لاين دهێتە نياسين قوتابى دهێنە وەرگتن ئەو ژى جهێ دەست خۆشييێ يە بۆ وەزارەتا خواندنا بلند.
پشتى هەمى قوتابى دهێنە وەرگتن و دەست ب دەواما خۆ يا ئاسايى دكەن، قوتابييێن خواندنا ئيسلامى ئەوێن سەر ب وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى ڤە كو دڤێت ئەم ژبير نەكەين ئەو ژى وەك وەزارەتا پەروەردەيێ و وەزارەتا خواندنا بلند سەر ب سەروكايەتييا ئەنجومەنێ وەزيرانە يا حكومەتا هەرێما كوردستانێ و ل دويڤ هەمى ياسا و ڕێنمايێن حكومەتا هەرێمێ كار دكەت، هەر چەندە دڤێت ئەنجومەنێ وەزيران زێدەتر ژ هەر دامەزراوەيەكا دى يا پەروەردەيى ڕێزێ ژ ئەڤان قوتابخانەيان بگريت چونكى ئەو د ڕەسەنن و هەر دامەزراوەيەكا دى چ سەر ب وەزارەتا پەروەردەيێ ڤە بن يان وەزارەتا خواندنا بلند و توێژينەوەيێن زانستى پشتى وان يێن هاتينە هەبوونێ و جهێ خۆ يێ د كۆمەلگەهێ دا كرى. ل دەستپێكێ بازنە يان گوشە يان حوجرە هەبوون و زانايەكێ ئايينى وانەيێن ئايينى و هندەك زانستێن دى ژى وەك زانستێن (فەلسەفە، لوژيك، فەلەكناسي، بيركاري، زمانزانى و هتد...) بۆ قوتابيان دگۆتن و پشتى دەمەكێ زۆر پێ چووى ئەڤجا دامەزراوەيێن دى يێن پەروەردەيى هاتن و گەشە كر.
هەر سال وەزارەتا خواندنا بلند ئاستەنگ و گرفتان بۆ پرۆسێسا وەرگرتنا قوتابييێن قوتابخانەيێن ئايينى ئەوێن سەر ب وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى دروست دكەت، هەر جار ب چەند هێجەت و ئەگەران، دەرفەت نينە ل ڤێرە ب هويرى بەحس لێ بكەين لێ يا گرنگ ئەوە ئەم هزرا قوتابييان بكەين و ئەو ڕەوشا دەڕوونى ئەوا ئەو نها تێدا دژين پشتى هەڤالێن وان ل قوتابخانەيێن دى ل كۆليژ و پەيمانگەهێن خواندنا بلند درێژەيێ ب خواندنا خۆ ددەن و يا خۆيايە كو هەر قوتابييەك چەند ل هيڤييا ئەڤێ دەرفەتێ يە كو ل زانكۆيێ يان ل پەيمانگەهێ بخوينيت چونكى جوداييەكا زۆر هەيە د گەل قوناغا ئامادەيي، كەش و هەوايەكێ نوى و هەڤالێن نوى و هتد... بۆچى ئەو ژ ئەڤێ خۆشييێ يێ بێ بەشە؟ ما ئەو ژى نە قوتابييە ل ئێك ل قوتابخانەيێن ئەڤى وەلاتى؟
بۆچى وەزارەتا خواندنا بلند و توێژينەوەيێن زانستى دانپێدانێ ب باوەرنامەيێن وان ناكەت؟ ئەگەر ژ بەر ئەوێ چەندێ بيت كو قوتابييێن قوتابخانەيێن سەر ب وەزارەتا پەروەردەيێ هندەك بابەتان دخوينن و ئەو ناخوينن، ئەڤ چەندە گەلەك يا دويرە ژ ڕاستييێ چونكى قوتابييێن خواندنا ئايينى هەمى ئەوان بابەتان دخوينن ئەوێن قوتابييێن وەزارەتا پەروەردەيێ دخوينن و زيدەتر ژى، ئەگەر ئەم بۆ نموونە قوتابييەكێ قوناغا دوازدێ وەربگرين ل قوتابخانەيێن پەروەردەيێ پشكا وێژەيى و بەرێ خۆ بدەينێ كا ئەو چەند بابەتان دخوينيت دێ بينين كو ئەو ب تنێ دەه بابەتان دخوينيت و ل ئەزموونێن گشتى ب تنێ حەفت ئەزموونان ئەنجام ددەت لێ ئەگەر ئەم ئەڤى قوتابييەى د گەل قوتابييەكێ قوتابخانەيێن ئايينى هەڤبەر بكەين دێ بينين كو ئەو ل پۆلا دوازدێ چواردە بابەتان دخوينيت و ل ئەزموونێن گشتى نەه ئەزموونان ئەنجام ددەت. و ئەگەر ئێك وێ هزرێ بكەت كو ئەو بابەتێن قوتابييێن قوتابخانەيێن ئايينى ب تنێ بابەتێن ئايينى نە و بابەتێن ئەكاديمى ناخوينن ئەڤ چەندە ژى گەلەك يا دويرە ژ ڕاستييێ چونكى ئەو زێدەبارى بابەتێن ئايينى ئەڤان بابەتان ژى دخوينن: (زمانێ ئينگليزي، زمانێ كوردى، زمانێ عەرەبى، بيركارى، جوگرافى، مێژوو، ئابوورى، كۆمپيوتەر، زانست، كارامەيي، كۆمەلايەتى، مافێن مرۆڤى، جينوسايد، پەروەردەيا وەرزشى و پەروەردەيا هونەرى) و ئەڤ بابەتە هەمى هەمان ئەو پەرتووكن يێن قوتابيێن وەزارەتا پەروەردەيێ دخوينن، ئەرێ ئەگەر ئێك ب چاڤەكێ دادپەروەرانە بەرێ خۆ بدەتە ئەڤێ چەندێ ما نابێژيت دڤێت د وەرگرتنێ دا ل زانكۆيان و پەيمانگەهان پێشەكى بۆ قوتابييێن ئايينى بيت چونكى ئەو پتر بابەتان دخوينن؟!
هەژى گۆتنێ يە ل قوتابخانەيێن ئايينى ئەوێن سەر ب وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى ڤە ئەزموونێن نيشتيمانى بۆ پۆلا نەهێ و ئەزموونێن گشتى بۆ پۆلا دوازدێ ب هەمان تەكنيك و ميكانيزمێن وەزارەتا پەروەردەيێ پەيڕەو دكەت دهێنە پەيڕەوكرن ئانكو هۆلێن ئەزموونى يێن تايبەت بۆ دهێنە دابينكرن و پرسيا ژ لايێ ليژنەيەكا بلند يا ئەزموونان ل وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى دهێنە دانان و بەلاڤكرن ل سەر هۆلێن ئەزموونان و ل ژێر چاڤدێرييا سەرپەرشتێن تايبەتمەند ئەڤ پرۆسێسە دهێتە ئەنجامدان.
ئەگەر ئەم ب ديتنەكا دى بەرێ خۆ بدەينە قوتابييەكێ قوتابخانەيەكا سەر ب وەزارەتا پەروەردەيێ ڤە -و بۆ نموونە وەربگريت- كو حەزا وى ئەو بيت ل كۆليژا پەروەردەيێ پشكا زمانێ ئينگليزى بهێتە وەرگتن ئەز بێژم وى چ ئاريشە نابن چونكى وى بۆ ماوەيێ دوازدە سالان ئينگليزى يا خواندى لێ ئەگەر قوتابييەكێ قوتابخانەيەكا ئايينى يێ سەر ب وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى خۆدان هەمان تێكڕا و خۆدان هەمان هەست و حەز داخوازا ئەڤێ چەندێ بكەت و بێ گۆمان وى ژى بۆ ماوەيێ دوازدە سالان زمانێ ئينگليزى يا خواندى ناهێتە وەرگتن ل كوليژا پەروەردە پشكا زمانێ ئينگليزي، بۆچى؟! يا سەيرە مانە؟!
د هەمان دەم دا ئەگەر قوتابييەكێ قوتابخانەيەكا سەر ب وەزارەتا پەروەردەيێ حەز بكەت ل پشكا زمانێ فەەرنسى يان فارسى يان توركى بهێتە وەرگرتن ئەو بێ هيچ ئاريشە دێ هێتە وەرگرتن سەرەڕاى وێ چەندێ كو وى ب درێژاييا دوازدە سالان ئێك پەيڤ ژى ژ ئەڤان زمانان ل قوتابخانەيا خۆ نەخواندييە ئانكو ئەڤ پشكە بۆ وى د بيانينە، باشە بۆچى قوتابييێن قوتابخانەيێن ئايينى ناهێنە وەرگرتن ل ئەڤان پشكان، ما ئەڤە نە تشتەكێ سەيرە؟!
ئەگەر ئەڤ چەندا ل سەرى مە شرۆڤەكرى هەمى بهێتە چارەسەركرن و قوتابييێن خواندنا ئايينى بهێنە وەرگتن ژى پشتى چەند ئاريشە و ئاستەنگ و گرفتان و شكاندن و برينداركرنا هەست و سۆزێن قوتابيێن خواندنا ئايينى وان ب تنێ دێ ماف هەبيت ل ئێك پشك بهێنە وەرگتن ئەو ژى پشكا شەريعە يە. باشە بۆچى ئەو ل هەمى پشكێن دى يێن مرۆڤايەتى ناهێنە وەرگتن؟ ئەرێ ما نە دڤێت پێشەكى بۆ وان بيت كو بهێنە وەرگتن ل كوليژا ياسايێ چونكى وەك يا خۆيا ئەم ل وەلاتەكێ موسلمان دا دژين و زۆرينەيا ياسايان و ماددێن ياسايى يێن دادگەهێن كوردستانێ ل سەر دچن ژێدەرێ وان قورئان و سوننەتا پێغەمبەرێ مەيە (سلاڤێن خودێ ل سەر بن) و دڤێت پێشەكى بۆ وان بيت چونكى ئەو بۆ ماوەيێ شەش سالان قورئان و فەرموودەيێن پيرۆز و ژياننامەيا پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێن خودێ ل سەر بن) و زانستێ فقهێ و بنەمايێن فقهێ دخوينن، و ب ڤى ڕەنگى دەربارەى كوليژێن زمانان و پشكێن دى ژى يێن مرۆڤايەتى وەك پشكا كۆمەلايەتى يان مێژوويێ و هتد...
دڤێت وەزارەتا خواندنا بلند پێداچوونەكێ بۆ ئەڤێ چەندێ بكەت و ئەگەر هەر ئاريشەيەك هەبيت د گەل وەزارەتا ئەوقاف و كاروبارێن ئايينى دڤێت ب هەماهەنگى د گەل جهێن تايبەت ب ئەڤێ پرسێ ڤە چارەسەر بكەن بێ گومان ل بن فشارا سەروكايەتييا ئەنجومەنێ وەزيران چونكى ل داوييێ هەر دوو وەزارەت كوڕێن ئێك بابن و تايێن ئێك دارن و ئەڤ ئاريشەيە ئەگەر هەبن يان ئەگەر هندەك كێماسى د خواندنا قوتابخانەيێن ئايينى دا هەبن دڤێت بهێنە چارەسەركرن د ماوەيێ خواندنێ دا كو نێزيكى نەه مەهايە دا ل دەمێ وەرگرتنا قوتابييان كاريگەرى ل سەر دەڕوونێ وان نەبيت و هەستێ ب كێماسى و جوداييێ نەكەن، و هندى ئەڤ قوتابييە ل زانكۆ و پەيمانگەهێن وەزارەتا خواندنا بلند بخوينن و ل بن چاڤدێرييا وان دا بن بۆ وەلاتێ مە و بۆ نەتەوەييا مە باشترە دا نەچار نەبن ل هندەك جهێن دى بخوينن و ل بن چاڤدێرييا مە نەبن ئەڤجا لە وانەيە هزر و بيرێن وان بەرەف ئالييەكێ دى بهێنە ئاراستەكرن و بهێنە سەردابرن و ببنە نێچيرێن ئايدولۆجيايێن جياواز.
بەيار قەرەنى
ل گوڤارا زێ بادینان ل ژماره 22 بهلاڤ بوویه
على ضفاف القمر أكتب كلماتي
على
ضفاف القمر أكتب كلماتي
(1)
قلب حبيبتي
قلوب
الناس جميعهم تضخ الدم
إلا
قلب حبيبتي...
فإنه
يضخ الحنان
لقلوب
الناس دقات وضربات
إلا قلب حبيبتي...
فإن
له ألحاناً كما للكمان ألحان
........................
(2)
ذكريات قيصر
أجمل
ما أذكره في حبنا
أنه...
كلما ابتعدتُ
عنكِ...
أحبكِ
أكثرْ
و
كلما التقيت بكِ...
أحس
أنني قيصرْ
..........................
(3)
معجزات الحب
أجمل
ما في الحب
أنه
إذا مات العشاقْ
يتحول
الحب
إلى
نجم يتلألأ في الآفاقْ
و
أسوأ ما في الحب
أنه
إذا أحب العشاقْ
يتحول
الحب
إلى
نار تحرق الأشواقْ
.......................
بيار
قَرَني
تۆ ئاسمانی
(تۆ ئاسمانی)
تۆ نه هەتاڤی
ب ڕۆناهييا خوە
ڕۆژێن من گه ش بكەی
ب شةوقا خوە
شەڤێن من ڕۆن بكەی
تۆ نە ستێری
ب جوانيیا خوە هشێ من ببەی
تۆ نە بارانی
ب دلۆڤانييا خوە
بيابانا من تەر بكەی
تۆ نە عەوری
خەمێن من ل پشت خوە بەرزە بکەی
تۆ ئاسمانی
هه ميان د سينگێ خوەدا خوەدی دکەی
بەیار قەرەنی
* ل گوڤارا زێ بادینان ژمارە (15) بەلاڤبوویە ل (29/4/2025).
