گەنجينەيێن خوداوەندى

 گەنجينەيێن خوداوەندى



     پەسن و سۆپاسى بۆ خودايێ مەزن و دلۆڤان، خودايێ ئەرد و ئاسمانان، يێ نيعمەت و پاداشتێن وى بدويماهى ناهێن. هەر وەسا سلاڤ ل سەر پێغەمبەرێ وى بن خۆدانێ ڕەوشتێ بلند و پيرۆز، باشترين رێبەر و رێنيشاندەر بۆ تەڤايا مرۆڤايەتييێ. 

    بێ گومان، مە هەميان باوەرى يا هەى و ئەم هەمى خۆ ب موسلمان دهەژمێرين، نڤێژان دكەين و ڕۆژييان دگرين و پەرستنا خودێ دكەين لێ زۆرينەيا مە ژ بەر دل ڕەقييێ و نەبوونا هەست و سۆزێن ئايينى دنالين ئەو ژى ژ بەر وێ هێرشا هۆڤانە يا پێدڤى وجوانكارييێن دونيايێ ئينايە سەر مە و ئەم ژ ڕێكا سەرەكى دويركرين و بەرەف هندەك ڕێكێن دى يێن لاوەكى برين.

   هەر چەندە دەردێ مە يێ گران و مەترسيدارە لێ چارەسەرى نە يا ئەستەمە لێ ديتنەڤا سەرێ ڕێكێ پێدڤى ب سەرهەلدانەكێ يە ل سەر دوو جەمسەران. يێ ئێكێ، ئەو خۆشى و جوانى و مژويلكەرێن دونيايێ ئەم پێ سەردابرين. يێ دوويێ، ترسا دەركەفتنێ ژ ڕێنماييێن خودێ و پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن) كو د بنياتدا ئەڤ ترسە ژى دروست بوويە ژ ئەنجامێ تێنەگەشتنەكا ڕاست بۆ ئيسلامێ كو ب وێ ديتنێ بەرێ خۆ ددەنە ڤێ مژارێ كو ئەگەر هزرا خۆ زێدەتر بكەن لە وانەيە بكەڤنە د هندەك مژارێن نوى دشەريعەتێ ئيسلامێ دا و بكەڤنە د تەلها (بيدعە) يێدا.

    ئاشكەرايە، هەبوونا مە ل سەر ئەردى يا بێ مەبەست نينە، ئانكو خودێ ئەم بۆ مەبەستەكا تايبەت يێن ئافراندين ئەو ژى پەرستنا وييە. لێ پەرستن نە ژمارەيەكا ئاخفتنان و لڤينانە وەك گەلەك ژ مە ئەنجام ددەن ئەڤجا چ مفاى ژێ نابينن چونكى ڕاستگويى دگەل نينە. ڕاستگويى ئەو نهێنييا بەرزەييە ئانكو ئەو پرە يێ دناڤ بەرا بەندەى و خودێ يێ وى دا كو ل دويڤ ڕێژەيا وێ ڕاستگوييێ كار و بزاڤێن ئەم ئەنجام ددەين دهێنە قەبوول كرن يان نە.  

   مرۆڤ يێ مەزن و ب بهايە ب تنێ دەمێ بەندەيێ خودێ بيت و يێ بێ بها و شەرمەزارە دەمێ بەندەيێ هەر تشتەكێ دى يان كەسەكێ دى بيت. بەندەييا ڕاست و دروست دێ هێتە دى دەمێ بەندە خودێ يێ خۆ دنياسيت و شارەزايى هەبيت ل سەر سالوخەتێن وى و پاشڕا هزرا خۆ ل وان نيعمەتان بكەت يێن خودێ بۆ وى بەخشين ئەڤجا دێ زانيت خودێ يێ وى چەند يێ دلۆڤان بوويە د گەل وى و ل وى دەمى دێ ئەڤينا خودێ كەڤيتە د دلێ وى دا و ب بيرئينانەڤا خودێ و ب چاڤدێرييا وى بۆ خودێ ل هەمى دەمان دێ گەهيتە بلندترين پلەيێن عشق و ئەڤينييێ د گەل خودێ يێ خۆ تا دگەهيتە وى ڕادەى كو هەر ئاخفتنەك،كارەك، لڤينەك يان هزرەك دێ ژ بۆ خودێ بيت ئەڤجا ژ بلى ڕۆناهييێن خوداوەندى چ تشتێن دى جهێ خۆ د دلێ وى دا نابينين. دێ چ ژيانەكا خۆش و بەختەوەر بيت دەمێ تۆ هەر كارەكى دكەى تۆ بۆ خودێ بكەى و بۆ چ مەرەمێن دى نەكەي، دەمێ نڤێژێ دكەى بۆ خودێ بيت نە ژ بۆ وێ چەندێ بيت دا بێژن: چەند مرۆڤەكێ موسلمانە! يان دەمێ ئاخفتنەكا جوان دكەى بۆ خودێ بيت نە ژ بۆ وێ چەندێ بيت دا بێژن: چەند مرۆڤەكێ ب ڕەوشتە! يان دەمێ قەنجييەكێ دكەى بۆ خودێ بيت نە ژ بۆ وێ چەندێ بيت دا بێژن: چەند مرۆڤەكێ مەردە! ئەڤجا ب ڤى ڕەنگى د هەمى ژيانا خۆ دا، هەر وەك خودێ يێ مەزن و دلۆڤان د قورئانا پيرۆز دا دفەرمووت:  [قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ] [الأنعام: 162(بێژە: ب ڕاستى نڤێژا من، و هەر تشتێ ئەز ڤەكوژم، يان پەرستنا من، و ژيانا من و مرنا من، هەمى بۆ خودايێ هەمى جيهانانە).

   ئەڤجا ئەڤ تێگەهشتنە دێ بيتە فەنەرەك بۆ گەهشتنا كەشتييێن مە بۆ كەنارێ ئارامييێ، دێ بيتە دەروازەيەك بۆ ژيانەكا تەنا، دێ بيتە پێستێركەك بۆ بلندبوونا روحان بەرەف پايە و پلەيێن بەرز، دێ بيتە چەكەك بۆ زاڵبوونا ناخ و دەڕوونان ل سەر لەشكەرێ حەز و دلچوونان.

      ب ئەڤێ ڕێكێ – بێ گومان، ل بن سيبەرا قورئان و سوننەتا پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن)- دێ گەهينە چەندين گەنجينەيان وەك ئێكانەييا خودێ و نياسينا وي، ڕاستگويى د ئەرك و كاران دا، دياركرنا ڕەوشتێن هێژا، پاقژكرنا ناخێ مرۆڤى ژ ژەنگ و قرێژا گونەهـ و خافلبوونێ و ئاشنابوون ب هەلسوكەوتێ تاكێ موسلمان د گەل خودێ و د گەل دەردورێ خۆ ئەڤجا دا ل دويماهييێ دلێن تێهنى تەنا ببن و دلێن مە ببنە مێرگەك گولێن وێ ڕۆناهی و چرایێن باوەرييێ بن.


     به‌یار قه‌ره‌نی






Share:

چه‌وا بگه‌هینه‌ به‌خته‌وه‌رییێ؟

 

چه‌وا بگه‌هینه‌ به‌خته‌وه‌رییێ؟



سوپاسى وپەسنا خودێ يێ مەزن دكەين وسلاڤ ل سەر پێغەمبەرێ خۆشتڤى بن.

    چ گومان تێدا نينە ئەم هەمى ل ژيانەكا بەختەوەر دگەڕين، لێ هەر كەسەك ب ديتنەك وتێگەهشتنەكا جياواز بەرێ خۆ ددەتە بەختەوەريێ. نەساخ بەختەوەريا خۆ د ساخلەمييێ دا دبينيت، هەژار د دەولەمەنديێ دا دبينيت، گەنج د هەڤژينى وهەبوونا زاروكان دا دبينيت. ئەڤجا گەلەكا ب زەحمەتە ئەم بەختەوەريێ پێناسە بكەين. لێ ئەم دكارين بێژين: بەختەوەرى هەستكرنە ب ئارامى ودلخوشيێ وهەر وەسا رازيبوون ب هەر تشتەكێ خودێ بۆ مە نڤيسى. 

     لێ سەرەراى ڤێ چەندێ ئەم نكارين دلنيا ببين ژ بەختەوەريا وى كەسێ هەژار دەما دەولەمەند دبيت يان وى كەسێ نەساخ دەما ساخ دبيت چونكى بەختەوەرى هەستكرنە ونە تشتەكێ بەردەستە.

     يا خۆيايە دەما مە دڤێت هەر پروسەكێ ب باشترين شێواز ئەنجام بدەين دڤێت مە هندەك رێنمايى وبنەما هەبن ئەم ل دويڤ بچين وژێ لا نەدەين دا كو ل دويماهييێ سەركەفتنێ بدەست ڤەبينين.

     ئەڤجا ئەگەر مە بڤێت ئەم پروسا ژيانەكا بەختەوەر ب باشترين ئەنجام وسەرفيرازانە ببورينين دڤێت ئەم ل دويڤ بنەمايێن ئايينێ ئيسلاما پيرۆز بچين چونكى ئايينێ ئيسلامێ ئايينەكێ تەمام وبێ كێماسى يە. خودێ يێ مەزن دفەرمووت:

( الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا[المائدة:3]  

وهەر وەسا ل سەر رێبازا باشترين رێبەر ومامۆستا كو ئەو ژى پێغەمبەرێ خۆشتڤى يە موحەمەد (سلاڤێن خودێ لێ بن) .

            خودێ ئەم يێن ئافراندين وب تنێ ئەو دزانيت چەوا دێ بەختەوەربين، ئەگەر مە باوەرييەكا موكم ب خودێ هەبيت وكردارێن چاك بكەين وخۆ ژ كردارێن خراب دوير بێخين دێ ژيانەكا بەختەوەر بدەست خۆڤەئينين. )مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ([الأنعام:97].

به‌یار قه‌ره‌نی


Share:

موحه‌مه‌د (سلاڤێن خودێ ل سه‌ر بن) باشترین كه‌سه‌ شانازی پێ بهێته‌ كرن


موحه‌مه‌د (سلاڤێن خودێ ل سه‌ر بن) باشترین كه‌سه‌ شانازی پێ بهێته‌ كرن



حەمد و سوپاسى بۆ خودێ يێ مەزن و دلوڤان، ئەو خودێ يێ چاكترين پێغەمبەر بۆ مە هنارتى و بۆ مە كريە رێبەر و پێشەوا، و ڤيانا خۆ ب ڤيانا وى گرێداى.

   خودێ تەعالا د قورئانا پيرۆز دا دبێژيت: [قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ ۆێغْفِرْ ڵكُمْ ژُنُوبَكُمْ ۆاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ ] [آل عمران:31]

([ ئەى موحەمەد] بێژە وان: ئەگەر هوين حەز ژ خودێ دكەن، ل دويڤ من وەرن ئانكو: رێكا من بگرن، خودێ دێ حەز ژ هەوە كەت، و گونەهێن هەوە دێ ژێبەت و خودێ گونەه ژێبەر و دلۆڤانە).

     خواندن و دويڤچوونا ژيانا پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن) ئەركەكێ گرنگە بۆ هەر موسلمانەكى. چونكى ب ڤێ رێكێ ئەم رەوشت و كەسايەتييا وى دزانين و هەر وەسا كار و كريار و ئاخفتنێن وي، و ئەڤ چەندە مە دگەهينيتە ڤيانا پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن).

   هەر نەتەوەيەك شانازييێ ب كەسانەكى دكەت، ڤێجا ئەڤ كەسانە يان سەروك و رێبەرە يان زانايە يان هزرڤانە يان ....هتد. و هەمى شييانێن خۆ دمەزخينيت دا كو ل دويڤ رێك و رێبازا وى بچيت و مەرەم ژێ گەهشتنا هيڤى و ئارمانجايە بۆ ژيانەكا بەختەوەر و ئارام.

   مە ژى - نەتەوەيا موسلمانان – سەروك و رێبەرێ مە پێغەمبەرێ مە يە موحەمەد (سلاڤێن خودێ لێ بن). ڤێجا يا پێدڤى ل سەر مە ئەوە ئەم ژى ل دويڤ رێبازا رێبەر و پێشەوايێ خۆ بچين دا بگەهينە هيڤى و ئارمانجێن خۆ ئەو ژى رازيبوونا خودێ يە و چوونا دناڤ بەهەشتێ يە.

   :خودێ تەعالا دبێژيت

  [ ڵقَدْ كَانَ ڵكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْۆەٌ حَسَنَەٌ لِمَنْ كَانَ ێرْجُو اللَّهَ ۆالْێوْمَ الْآَخِرَ ۆژَكَرَ اللَّهَ كَپِيرًا ] [الاحزاب: 21]

( پێغەمبەرێ خودێ بۆ هەوە باشترين نموونە بوو چاڤ لێ بهێتە كرن [ د باوەرموكومييێدا و دخۆراگرتن و سەبر كێشانێدا، دەمێ تەنگاڤى و نەخۆشييان] بۆ وى يێ ژ خودێ و رۆژا قيامەتێ بترسيت و گەلەك زكرێ خودێ بكەت [و خودێ هەر ل بيرێ بيت]).

   زانينا ژيان و رەوشتێن پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن) زانين و تێگەهشتنا فەرمانێن خودێ تەعالا يە و ئەو فەرمانێن بۆ بەندەيێن خۆ هنارتين د قورئانا پيرۆز دا. عائيشا (خودێ ژێ رازى بيت) دەربارەى پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن) دبێژيت: (كان خُلُقُه القرآن) ئانكو: رەوشتێن وى قورئان بوو. پێغەمبەرى فەرمانێن خودێ تەعالا جێبەجێدكرن ب رەنگەكێ بەرچاڤ دا كو موسلمان مفاى ژێ ببينن و ل دويڤ بچن.

   پێغەمبەر (سلاڤێن خودێ لێ بن) كەسايەتييەكا تەمام و بێ كێماسى بوو. هەمى فەرمان و بڕيار و ئاخفتن و لڤينێن وى ل ژێر چاڤدێرييا خودێ دا بوون. ڤێجا هەر كەسەك دشێت مفاى ژ كەسايەتييا پێغەمبەرى (سلاڤێن خودێ لێ بن) ببينيت ل دويڤ تايبەتمەنديێن خۆ. رێبەر و دادوەر و زانا و باب و مامۆستا و... هتد.

  ڤێجا سوپاسييا خودێ تەعالا دكەين كو دەرفەت دايە مە، ڤيانا خۆ بۆ پێغەمبەرێ خۆشتڤى (سلاڤێن خودێ لێ بن) دياربكەين و پشتەڤانييێ لێ بكەين.

به‌یار قه‌ره‌نی 



Share:

في المقهى

 

في المقهى



        دعاني أحد الزملاء لشرب الشاي في إحدى المقاهي الشعبية حيث تجد هناك المثقفين و المتقاعدين

 و غيرهم ممن يدّعون الثقافة و الرقي وعندما كنا جالسين ومستمتعين بشرب الشاي جلس شخص بجانبي

 بعد أن إستأذن للجلوس معنا  وقال لزميلى:ما هذا المكتوب على هذه البطاقة؟ فقال زميلى: إنها

 دعوة الى احتفالٍ لأحد الرموز السياسيين. ألم تذهب؟ قال: أمثلي يذهب الى تلك المناسبات؟ 

وجدت إبتسامة ماكرة على وجه زميلي، لم أفهمها في بادئ الأمر.

     أكل السكوت بعضاً من وقتنا لكن صاحبنا الذي يقطر ثقافة ومعرفة أخذ يبحث في جيوبه عن

 شيء ظننته يبحث عن نظاراته ليقرأ أحدى الجرائد المرمية على المنضدة أمامنا لكن بعد فترة من

 الزمن وجدته يقلّم أظافره ونحن مستمتعين بشرب الشاي!


بيــــــار قرني

Share:

تيرێژ... هەلبەستڤانێ كوردپەروەر

 تيرێژ... هەلبەستڤانێ كوردپەروەر





       هەر مللەتەك خۆدان ديروك و فۆلكلۆر و رەوشەنبيرييەكا تايبەتە و هەبوونا هەر مللەتەكى يا گرێدايە ب هەبوونا ڤان بنامايان ڤە. ئەڤ بنەمايە ناهێنە پاراستن ئەگەر چ كەسێن تێكوشەر ڤى بارى نە هەلگرن و ب ڤى ئەركى نە ڕابن.

   ئێكەم كەس ب ڤى ئەركى رابوويە هەلبەستڤانە. هەلبەستڤان پێشرەوێ ڤێ خەباتێ يە و پاراستنا زمان و چاندا مللەتێ خۆ ب ئەرك دبينيت كو بپارێزيت, بەلكو ب رولێ گەشەدان و بەلاڤكرنا ڤى بياڤى ژى ب جوانترين رەنگ ڕادبيت. هەر چەندە گەلەك ئاستەنگ د كەڤنە د رێكا وان دا وەك زۆلم و زۆردارييا دۆژمنان و هندەك داب و نەريتێن كۆمەلايەتى لێ ئەو هەر دەم بەردەوامن ل سەر ئافراندنا بابەتێن پڕ بها.

ئێك ژ وان هەلبەستڤانێن ب ناڤ و دەنگ ژي، تيرێژە. لێ مخابن هەتا نها گەلەك ديوانێن وى نەهاتينە وەشاندن و مللەتێ كورد يێ ژێ بێ بەهرە.

   تيرێژ ب زمانەكێ زەلال و شرين هەستا نەتەوەيى د ئينيتە زمان و ب رێيا هەلبەستێ هاندانا گەلێ خۆ دكەت كو بەرگرييێ ل مافێ خۆ بكەن و دژى زۆلم و ستەمكاريا دوژمنان راوەستن و خەونا ئێكبوونا كوردستانێ بكەنە راستى.

    مامۆستا تيرێژ ل سەر رێيا هەلبەستڤانێن بەرێ يێن كلاسيك دچيت و هەلبەستێن خۆ ب وى رەنگى دنڤيسيت. ل سەر ڤێ چەندێ ئەو وەها دبێژيت: (ئەز ل هەلبەستێ ب نەزم, ئاواز, قافيە و ناڤەرۆكا وێ دنێرم. ئەڤ هەر چار تشت وێ دكن هەلبەست). و ژ لايێ رۆناهى و جەوهەرا هەلبەستێ وەها دياردكەت:


( ما روومەتا شعرێ چيە, نە د خزمەتا مللەت دەبي

  رۆناهيا شعرێ چيە, پەسنێ وەلات كو تێد نەبي

  چبكم ژ وێ شعرا رژى, دانگرە سەودا و مەژي

  دەردێ دل و جان ناكوژى, چاخێ كو جەوهەر تێد نەبى)


    ناڤێ تيرێژى يێ راستى نايفە كورێ حەسويە ل سالا 1923 ل قەزا قامشلۆ, ل گوندێ نجيمێ ژ دايك بوويە. دەمێ ژيێ وى دگەهيتە شەش ساليێ, دگەل مالباتا خۆ ل گوندێ سێمتكێ جه گير دبيت. و هەر ل وێرێ دەست ب خوندنا قورئانا پيروز و چەند بابەتێن دى دكەت.

  ل سالا 1937 قەستا باژارێ عاموودێ دكەت بۆ تمام كرنا خوندنا خۆ لێ ژبەر هندەك كێشێن ئابوورى ئەو تمام ناكەت. ل وێ دەرێ هەڤنياسينێ دگەل چەند هەلبەستڤان و رۆناك بيرێن مەزن دكەت وەك جەگەرخوين, قەدريجان و نورەدين زازا و هەر دگەل وان خەبات و وەلاتپەروەريێ دكەت بۆ دەستڤەئينانا مافێن رەوايێن گەلێ كورد.

   مامۆستا تيرێژ ل رۆژا شەمبى 23/3/2002 ل باژارێ هسچا ل ل كوردستانا رۆژئاڤا چوو بەر دلوڤانيا خودێ.

   مامۆستا تيرێژ خودان چەند كورتە چيروك و ديوانێن پر بهايە, وەك: ديوانا خەلات, ديوانا زۆزان, ديوانا جودى, كورتە چيروكا سەرپێهاتيێن كوردان(1), سەرپێهاتيێن كوردان (2) و مووليدا كوردمانجى.

   

   



بەيار قەرەني

   



Share:

هه‌ژمارا سه‌ره‌دانكه‌ران